Jak już informowaliśmy, w dn. 01.02.br (czwartek) o godz. 12:00 w Sali konferencyjnej CIT Urzędu Gminy w Choczewie odbędzie się na spotkanie prezentujące wyniki najnowszych badań archeologicznych, przeprowadzonych w Szklanej Hucie (Osieki Lęborskie) na terenie Nadleśnictwa Choczewo wspólnie z  Wydziałem Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Na spotkaniu tym mają zostać też zaprezentowane najciekawsze artefakty, ujawnione podczas przeprowadzonych prac archeologicznych. Warto zauważyć, że badania, o których mowa powyżej nie były wcale pierwszymi, jakie zrealizowano na tym terenie w okresie minionych 100 lat…

Na zdjęciach powyżej: fragment donicy do wytopu szkła (1), fragmenty masy Szklanej (2-3), masa szklana wtopiona w ceramikę budowlaną (4) i odpady produkcyjne – nieudane wyroby (5-6) na zdjęciu nr 1 oraz pozostałości pieca hutniczego na zdjęciu nr 2 i 3.

Najwcześniejsze znane rozpoznanie terenu zwanego „Szklaną Hutą” miało miejsce w 1918 r., zidentyfikowano wówczas cmentarzysko, jak przypuszczano kultury pomorskiej. Stanowisko (opisane wówczas jako stan. nr 6), Szklana Huta, Lubiatowo po raz pierwszy w ewidencji konserwatorskiej zostało odnotowane zostało w latach 1924-1925 roku. Aż do lat 80-tych XX w. pozostałości huty szkła działającej na tym terenie nie były objęte ochroną konserwatorską. Sytuację zmieniły dopiero badania weryfikacyjne prowadzone we wrześniu 1984 roku przez Uniwersytet w Toruniu. Wówczas to prace archeologiczne na tym terenie wykonywali badacze z Pracowni Dziejów Szkła Instytutu Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Podczas wspomnianych wyżej zinwentaryzowano zabytki ruchome w postaci szklanych bryłek i odpadów żużlowych, potwierdzające charakter przemysłowy tego stanowiska. Ze względu na trudne warunki terenowe nie określono wówczas zasięgu stanowiska. Od czasu złożenia dokumentacji konserwatorskiej stanowisko to objęte jest ochroną prawną (karta stanowiska powstała 25 marca 1992 r., Archiwum Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku)

Kolejne prace badawcze na tym terenie zostały zrealizowane w 2015 roku we współpracy Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej i Pomorskiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. Wykonano też wówczas dokumentację pomiarową reliktów zabudowy przemysłowej związanej z wytwórczością szklarską w Szklanej Hucie. Weryfikacja stanowiska miała charakter nieinwazyjny, wykonano dokumentację pomiarową, opisową i fotograficzną zlokalizowanych w obrębie stanowiska obiektów. Do realizacji założonego celu wykorzystano metodę fotogrametryczną i pomiar przestrzenny.

W efekcie rozpoznania terenowego obszaru stanowiska pozyskano wówczas blisko 200 zabytków. Najliczniej zarejestrowano fragmenty masy szklanej zachowanej w postaci bryłek barwy niebieskawej (75 fragmentów) i zielonkawej (61 fragmentów). W bryłkach masy widoczne są małe bąbelki powietrza. Jedną z bryłek o zielonkawym zabarwieniu poddano analizie, w wyniku której ustalono, że jest to szkło sodowo-potasowe zabarwione tlenkiem żelaza, prawdopodobnie o barwie intensyfikowanej tytanem. W wyniku badań pozyskano również 17 fragmentów przetopionego szkła zachowanego w różnym stopniu uformowania. Prawdopodobnie są to fragmenty nieudanych naczyń pochodzących z huty.

Uzupełnieniem zbioru wyrobów związanych z hutnictwem szkła, zarejestrowanych na analizowanym terenie, były żużle i spieki (29 fragmentów). Ich największe skupisko odnotowano w rejonie wjazdu na teren dzisiejszej Harcówki. Podczas prowadzonej weryfikacji pozyskano wówczas także fragmenty ceramiki budowlanej, cegieł, ceramiki oraz wyrobów szklanych (18 fragmentów). Większość z nich stanowią wyroby współczesne, niezwiązane z funkcjonowaniem huty. Znaleziono też cegłę szamotową, która może mieć związek z funkcjonującą w tym miejscu cegielnią. Cegła ta miała odciśnięte oznaczeniem Cs •1CC1• o wym. 68 x 124 x 247 mm.

Opracowano na podstawie artykułu Joanny Dąbal, Karola Daliga, Radosława Kubusia, Edyty Przytarskiej i Tadeusza Widerskiego „Szklana Huta w pobliżu osady Osieki, gmina Choczewo. Uwagi o problemach zarządzania reliktami zabudowy przemysłowej zlokalizowanymi na terenach leśnych” (Gdańskie Studia Archeologiczne, 2019). Źródło zdjęć: jak powyżej.