Jak informuje Spółka „Polskie Elektrownie Jądrowe”, z związku z tematami, które zostały poruszone przez prelegentów w dn. 16.11.2023 r. w trakcie konferencji „Elektrownia jądrowa na Pomorzu – szanse i ryzyka. Czy istnieje alternatywa?” zorganizowanej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, poniżej zamieszczamy stanowisko spółki oraz wyjaśnienia odnoszące się do omawianych kwestii.

Lokalizacja „Lubiatowo-Kopalino” spełnia wszystkie wymagania środowiskowe dla tego typu obiektów, co potwierdza decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wydana przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we wrześniu 2023 r.

Analizy i badania terenowe prowadzone przez spółkę Polskie Elektrownie Jądrowe potwierdziły, że lokalizacja „Lubiatowo-Kopalino” w gminie Choczewo spełnia wszystkie wymagania środowiskowe stawiane tego typu obiektom. Za wyborem tej lokalizacji przemawiają m.in.: dostęp do wody chłodzącej, niska gęstość zaludnienia, brak zabudowań, oraz możliwość transportu ładunków wielkogabarytowych drogą morską i inne.

Projekt budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej w lokalizacji „Lubiatowo-Kopalino” jest na bardzo zaawansowanym etapie. Pierwsze przygotowania do realizacji projektu jądrowego ruszyły w styczniu 2009 roku, kiedy w drodze uchwały polski rząd zdecydował o wdrażaniu w Polsce energetyki jądrowej. Warto zauważyć, że już w 2014 roku Program Polskiej Energetyki Jądrowej (PPEJ) wskazywał, że analizy lokalizacyjne elektrowni jądrowych, które toczyły się od 2010 roku, potwierdziły możliwość wskazania w Polsce lokalizacji dla budowy elektrowni jądrowych. Lokalizacja „Lubiatowo-Kopalino” pojawia się m. in. w Karcie Informacyjnej Przedsiębiorstwa złożonej we wrześniu 2015 roku.

Lokalizację „Lubiatowo-Kopalino” wybrano po blisko 4-letniej kampanii badawczej w ramach przygotowania raportu środowiskowego, zrealizowanej na niespotykaną dotychczas w Polsce skalę. Wybór poprzedziły również lata prac analitycznych zgodnych z wymogami prawa i wytycznymi MAEA oraz szczegółowych analiz wielokryterialnych, wizji lokalnych i badań terenowych. W przypadku lokalizacji „Lubiatowo-Kopalino” badania terenowe, analizy i monitoringi objęły około 274 km2 obszaru morskiego i 98 km2 obszaru lądowego. Raport został złożony do GDOŚ w marcu 2022 roku.

W wyniku prowadzonej przez GDOŚ procedury środowiskowej we wrześniu 2023 roku Polskie Elektrownie Jądrowe uzyskały decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji na Pomorzu. Kolejnym krokiem była uzyskana przez spółkę w październiku 2023 roku decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji, wydana przez wojewodę. W związku z podpisaniem we wrześniu 2023 roku umowy na projektowanie z Westinghouse i Bechtel ruszyły już prace projektowe dla elektrowni jądrowej w lokalizacji „Lubiatowo-Kopalino”.

Należy również podkreślić, że uzyskanie decyzji środowiskowej poprzedzone było przeprowadzeniem konsultacji transgranicznych z 14 zainteresowanymi państwami (Austria, Białoruś, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Holandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Słowacja, Szwecja, Ukraina, Węgry). Na prośbę czterech państw – Austrii, Danii, Łotwy i Niemiec – strona polska zorganizowała w Warszawie międzyrządowe konsultacje transgraniczne w formie spotkania ekspertów w trybie art. 5 Konwencji z Espoo. Te zakończyły się uzgodnieniem stosownego protokołu ze spotkania, potwierdzając tym samym brak dalszych pytań lub wątpliwości dotyczących oddziaływania elektrowni jądrowej. Wydanie decyzji środowiskowej było również poprzedzone udziałem społeczeństwa w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej – wszyscy zainteresowani mogą złożyć swoje uwagi i wnioski w okresie od 20 lipca do 18 sierpnia 2023 r.

Brak znaczącego wpływu elektrowni jądrowej na temperaturę wody Morza Bałtyckiego w rejonie lokalizacji  

Wpływ zmian termicznych wywołanych zrzutem podgrzanej wody z elektrowni jądrowej do Morza Bałtyckiego był przedmiotem modelowań przeprowadzonych na potrzeby raportu o oddziaływaniu na środowisko. Analizy wykazały, że maksymalny zasięg rozpływu dla temperatury na granicy strefy mieszania równej 2 stopnie Cejslusza, będzie miał charakter lokalny i wyniesie zaledwie ok. 200 metrów. Oznacza to, że działalność elektrowni jądrowej w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino nie doprowadzi do szerszych zmian w wodach Bałtyku.

Odnosząc się przy tym do podnoszonego w dyskusji zjawiska tzw. upwelling’u, rozumianego jako wynoszenie dennych wód wskutek stałego równoleżnikowego działania wiatru, wyjaśnić należy, że zjawisko to będzie nieistotne w stosunku do oddziaływania na komponenty biotyczne Morza Bałtyckiego. Wskazania przy tym wymaga, że zjawisko to ma charakter trwały i powtarzalny w wodach Morza Bałtyckiego, co znalazło potwierdzenie w wynikach badań stanu bazowego środowiska. Gwałtowne zmiany temperatury wód w strefie brzegowej Bałtyku, powodowane przez ww. zjawisko, z czasem spowodowały naturalną adaptację fauny i flory morskiej do tych zmian.

W związku z powyższym, lokalna zmiana temperatury o 2 stopnie Celsjusza nie będzie miała wpływu na biotyczne elementy środowiska morskiego. Jednocześnie należy podkreślić, że rury służące do chłodzenia elektrowni jądrowej zostaną wybudowane metodą bezwykopową, co oznacza, że na żadnym etapie inwestycji pobliska plaża nie zostanie naruszona ze względu na system chłodniczy.

Brak wpływu elektrowni jądrowej na Pomorzu na występowanie w tym regionie sinic

W ramach bezprecedensowej kampanii badawczej realizowanej na potrzeby przygotowania raportu o oddziaływaniu na środowisko pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce przeanalizowano m.in. wpływ tej elektrowni w zakresie oddziaływania anomalii termiczno–chemicznej na biotyczne komponenty środowiska wód morskich, w tym m.in. na sinice. Zgodnie z wynikami badań i analiz zamieszczonych w raporcie o oddziaływaniu na środowisko oraz jego szczegółowych wyjaśnieniach elektrownia jądrowa nie zwiększy prawdopodobieństwa wystąpienia zakwitów sinic.

Powyższe wnioski zostały również potwierdzone wielokrotnie przeprowadzonymi modelowaniami dotyczącymi oddziaływania rozpływu wód podgrzanych na warunki biogenne wód morskich jako głównego ośrodka, w którym występuje zjawisko eutrofizacji.

Wyniki badań i modelowań zostały także zweryfikowane przez szereg niezależnych ekspertów z zakresu biologii oraz hydrodynamiki wód, w tym z renomowanych ośrodków i instytucji naukowych.

Plac budowy elektrowni jądrowej na Pomorzu nie będzie znajdował się na obszarach Natura 2000

Elektrownia jądrowa w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino będzie realizowana zgodnie z wydaną przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska decyzją środowiskową. Przewiduje ona, że budowa elektrowni nie będzie ingerować w obszar Natura 2000 Mierzeja Sarbska PLH220018. Co więcej, zaplecze budowy zostanie zorganizowane w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od tego obszaru oraz w odległości nie mniejszej niż 25 metrów od linii brzegowej Kanału Biebrowskiego.

Warto podkreślić, że po wdrożeniu zaplanowanych działań minimalizujących nie przewiduje się negatywnego wpływu inwestycji na morskie elementy biologiczne związane z obszarami Natura 2000, Przybrzeżne wody Bałtyku oraz Pobrzeże Słowińskie. Dodatkowo elementy środowiska biotycznego zostaną objęte monitoringiem przyrodniczym w poszczególnych fazach przedsięwzięcia.

Elektrownia jądrowa na Pomorzu nie będzie miała chłodni kominowych

Wybrana przez spółkę Polskie Elektrownie Jądrowe technologia układu otwartego (tj. bez chłodni kominowych) jest najbardziej efektywną formą chłodzenia wody z dużych bloków energetycznych. Elektrownia jądrowa bez chłodni kominowych nie będzie powodowała żadnych skutków w postaci lokalnej zmiany klimatu, a co za tym idzie nie wpłynie na występowanie w tym miejscu meteorologicznych zjawisk nadzwyczajnych oraz zmiany w zakresie bioróżnorodności.

Wybrana technologia charakteryzuje się wieloma zaletami w porównaniu do technologii z zamkniętym układem chłodzenia, w tym m.in.:

• zapewnia wyższą efektywność energetyczną;
• cała elektrownia będzie znacznie niższa, dzięki czemu jej wpływ na walory krajobrazowe otoczenia jest również znacząco mniejszy;
• obiekt bez chłodni kominowych zajmie znacznie mniejszy teren realizacji przedsięwzięcia;
• brak chłodni kominowych zmniejszy zakres prac wycinkowych;
• stężenie substancji emitowanych do wód z elektrowni bez chłodni kominowych będzie niższe, a w dodatku elektrownia nie będzie emitowała związków zawierających fosfor;
• przestoje w pracy elektrowni bez chłodni kominowych w związku z działaniami utrzymaniowymi będą krótsze.

Regularna komunikacja z mieszkańcami i samorządami w rejonie inwestycji

Inwestor pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej prowadzi działalność edukacyjno-informacyjną w lokalizacji od ponad dekady. Od 2013 roku w Choczewie, Gniewinie i Krokowej funkcjonują Lokalne Punkty Informacyjne, w których każda zainteresowana osoba może uzyskać odpowiedzi na pytania dotyczące inwestycji i energetyki jądrowej. Spółka organizuje także cykliczne spotkania otwarte dla mieszkańców, a przedstawiciele PEJ biorą udział w najważniejszych lokalnych wydarzeniach. Tylko w 2023 roku spółka była zaangażowana w ponad 40 wydarzeń, podczas których pracownicy spółki na stoiskach udzielali informacji wszystkim zainteresowanym. Dodatkowo od 2016 roku w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu spółki PEJ funkcjonuje Program Wsparcia Inicjatyw Społecznych, który umożliwia lokalnym społecznościom pozyskanie finansowania dla ważnych z perspektywy mieszkańca i gminy inicjatyw/projektów. Odbywają się również cykliczne spotkania z samorządami, w tym w ramach dwóch funkcjonujących grup roboczych – jednej przy Urzędzie Gminy Choczewo, a drugiej przy Starostwie Powiatowym w Wejherowie.

Współistnienie elektrowni jądrowej i sektora turystycznego

Przykłady międzynarodowe pokazują, że elektrownie jądrowe bywają lokowane w regionach atrakcyjnych turystycznie i przyrodniczo. Co więcej, z uwagi na rozwój infrastruktury, wpływy podatkowe i idący za nimi znacznie większy budżet samorządu na rewitalizację zabytków oraz rozwój atrakcji turystycznych tego typu inwestycje mogą nawet przyczynić się do rozwoju turystyki.

Z uwagi na wymogi technologiczne wiele państw lokuje także elektrownie w pobliżu dużych rzek lub wybrzeży morskich (np. Francja, Niemcy, Szwecja), czyli na obszarach, które z reguły mają wartość turystyczną lub przyrodniczą czy też historyczną, na której atrakcyjność budowa elektrowni jądrowej nie wpłynęła negatywnie.

Okres budowy elektrowni w preferowanej lokalizacji, który zgodnie z przejętym harmonogramem potrwa około 10 lat, może się wiązać z pewnymi uciążliwościami dla mieszkańców (tak jak ma to miejsce w przypadku innych tego typu inwestycji), które inwestor będzie w miarę możliwości starał się minimalizować. Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe już teraz rozmawia z mieszkańcami, aby planować odpowiednie usprawnienia, jak choćby dostosowanie frontu robót budowlanych do intensywności sezonu turystycznego.

Ponadto z analizy zleconej przez Senat RP już w 2009 roku wynika, że lokalizacja elektrowni jądrowej w rejonie interesującym turystycznie nie zmniejsza ruchu turystycznego, ale może wpłynąć na jego wzrost. Wyniki badania opracowano na podstawie analizy odpowiedzi na pytania rozesłane do regionów, w których są eksploatowane elektrownie jądrowe m. in. w Belgii, Francji i Szwecji.

Tak duża inwestycja, jak budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej, oznacza też rozwój infrastruktury towarzyszącej, w tym dróg i kolei, co pozytywnie wpłynie na „dostępność” regionu dla turystów. Połączeń będzie więcej, a czas przejazdu, choćby do Trójmiasta, skróci się znacząco. Warianty przebiegu tras zarówno nowych linii kolejowych, jak i nowych dróg, są omawiane z mieszkańcami i władzami samorządowymi.

Do budżetu gminy regularnie zaczną również wysokie kwoty z podatków związanych z elektrownią jądrową, które mogą być wykorzystane przez samorządy na dowolne cele, np. poprawę walorów turystycznych regionu, restauracje zabytków, budowę atrakcji turystycznych itp. Ponadto przy elektrowniach często funkcjonują centra informacyjne stanowiące swego rodzaju park technologiczno-edukacyjny przyciągający turystów.

Bezpieczne gospodarowanie wypalonym paliwem jądrowym i odpadami

Na terenie elektrowni jądrowej nie powstanie fabryka przetwórstwa paliwa jądrowego. Plany dotyczące cyklu paliwowego dla pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej zostały dokładnie opisane w Raporcie o odziaływaniu na środowisko przygotowanym przez spółkę i opierają się na międzynarodowych doświadczeniach w tym zakresie oraz wytycznych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). Międzynarodowa praktyka postępowania z wypalonym paliwem jądrowym zakłada, że wypalone paliwo jądrowe jest najpierw przez kilka lat schładzane w specjalnych basenach znajdujących się na terenie elektrowni jądrowej. Następnie zostanie ono przetransportowane do przechowalnika paliwa jądrowego znajdującego się na tzw. wyspie jądrowej, czyli miejscu, gdzie posadowione są również reaktory jądrowe.

Należy zaznaczyć, że wypalone paliwo jądrowe będzie jedynie czasowo przechowywane na terenie elektrowni jądrowej, a odbywa się to przy wykorzystaniu odpowiednich zabezpieczeń. Dzięki temu przechowywane tymczasowo kapsuły z wypalonym paliwem jądrowym nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla otoczenia. Ponadto, ze względów bezpieczeństwa, na terenie obiektu oraz w okolicy prowadzony będzie stały monitoring radiacyjny zarówno przez operatora elektrowni, jak i instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo radiologiczne kraju – Polską Agencję Atomistyki. Cały proces gospodarki odpadami promieniotwórczymi jest więc ściśle kontrolowany.

Docelowo wypalone paliwo jądrowe zostanie przetransportowane do wybudowanego w tym celu głębokiego składowiska na wysokoaktywne odpady promieniotwórcze, nad którego wyborem lokalizacji pracuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska. To tam będą składowane odpady promieniotwórcze, w tym wypalone paliwo jądrowe.

Perspektywy rozwoju energetyki jądrowej

W ostatnich latach obserwujemy znaczącą zmianę w zakresie podejścia różnych państw do wykorzystania energii jądrowej w swoich miksach energetycznych. Obecnie budowanych jest ok. 60 reaktorów na świecie, a planowanych jest kolejne 110 w ponad 30 różnych państwach. W Europie plany realizacji programów jądrowych ogłosiły, obok Polski, m.in. Francja, Czechy, Holandia oraz Szwecja, a dyskusję na ten temat rozpoczął rząd włoski. Jako zalety elektrowni jądrowych podawana jest bezemisyjność, dysponowalność, wpływ na stabilizację pracy sieci oraz bezpieczeństwo pracy; ponadto wskazuje się, że elektrownie jądrowe mogą być koniecznymi do osiągnięcia głębokiej dekarbonizacji gospodarki. Plany budowy nowych reaktorów jądrowych dotyczą budowy zarówno elektrowni wielkoskalowych, podobnych do inwestycji realizowanej przez PEJ, jak i do tzw. SMR.

Odczuwalna zmiana w nastawienie względem energetyki jądrowej ma również swoje przełożenie na legislację europejską, czego przejawem jest, w szczególności, uwzględnienie energii jądrowej za zgodą z taksonomią oraz oczekiwane uwzględnienie energii jądrowej w trwającej reformie rynku energii elektrycznej (Electricity Market Design).

Źródło informacji: Polskie Elektrownie Jądrowe Sp. z o.o.