W wykazie prac legislacyjnych rządu z dn. 19 sierpnia br znalazł się jeszcze jeden projekt ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw. W projekcie uregulowano tryb występowania i uzyskiwania pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych, opinii Prezesa PAA w zakresie tego, czy dana, niewymieniona wprost w ustawie, praca wchodzi w zakres wstępnych robót budowlanych, a jeśli tak, to do której kategorii należy ją zaliczyć, oraz zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na wykonanie wstępnych robót budowlanych… [UD118]
Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie:
Celem projektu ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw, zwanego dalej „projektem”, jest usprawnienie procesu przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji im towarzyszących, z uwzględnieniem konieczności zachowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa jądrowego oraz budowlanego.
Wskazać należy, że zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725), zwaną dalej „Prawem budowlanym”, zasadą jest wydawanie pozwolenia na budowę obejmującego całe zamierzenie budowlane. Obowiązujące przepisy nie pozwalają na budowę części zamierzenia budowlanego, jeżeli nie składa się ono z więcej niż jednego obiektu, a zarazem wybrany obiekt lub zespół obiektów nie może samodzielnie funkcjonować. Wspomniana zasada nie odpowiada specyfice procesu budowlanego obiektu energetyki jądrowej, w tym elektrowni jądrowych – na co wskazuje doświadczenie międzynarodowe – i staje na przeszkodzie sprawnej realizacji inwestycji tego rodzaju.
Przygotowanie i realizacja obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących uregulowane są m.in. ustawą z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie (Dz. U. z 2024 r. poz. 412), zwaną dalej również „specustawą jądrową”, którą wprowadzono szereg rozwiązań szczegółowych dotyczących procesu inwestycyjno-budowlanego, stanowiących odstępstwa od ogólnych zasad regulujących ten proces. W obowiązującym brzmieniu specustawy jądrowej m.in. przewidziano katalog prac, które mogą być wykonane przed uzyskaniem pozwolenia na budowę dla całego zamierzenia budowlanego w postaci obiektu energetyki jądrowej, ale jest on ograniczony i niewystarczający w realiach specyfiki budowy tego rodzaju obiektu. Ponadto obowiązującą zasadą jest, że dla realizacji prac polegających na bezpośrednim wykonywaniu części obiektu jądrowego lub innych prac mogących mieć znaczenie z perspektywy bezpieczeństwa jądrowego, niezbędne jest uzyskanie zezwolenia na budowę, wydawanego przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki, zwanego dalej „Prezesem PAA”, na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1173 i 1890) dla całego obiektu energetyki jądrowej, a następnie pozwolenia na budowę, również dla całego obiektu, wydawanego przez wojewodę na podstawie Prawa budowlanego.
Dla poprawy efektywności procesu inwestycyjno-budowlanego dotyczącego obiektów energetyki jądrowej – którego złożoność jest niezwykle wysoka – należy zwiększyć możliwość etapowania inwestycji w obiekty jądrowe. Wprowadzenie rozwiązań prawnych w tym zakresie przyniesie korzyść dla sprawności procesu powstawania obiektów energetyki jądrowej.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji:
W projekcie proponuje się dwa zasadnicze rozwiązania:
1) umożliwienie wydania pozwolenia na budowę inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej także na taką część zamierzenia budowlanego, która nie może samodzielnie funkcjonować;
2) umożliwienie uzyskania przez inwestora pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych.
Pozwolenie na budowę inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej na część zamierzenia budowlanego, która nie może samodzielnie funkcjonować, będzie wydawane przez wojewodę na zasadach i w trybie określonym w Prawie budowlanym.
Odnosząc się do pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych wskazać należy, że w projekcie przewidziano, iż:
a) w zakresie, w jakim prace objęte wnioskiem inwestora nie będą istotne z perspektywy organu dozoru jądrowego (sklasyfikowane jako niewymagające zezwolenia Prezesa PAA, zwane dalej „Podstawowymi WRB”), na wniosek inwestora prowadzone będzie jedno postępowanie w sprawie wydania przez organ administracji architektoniczno-budowlanej pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych;
b) w przypadku robót istotnych z perspektywy organu dozoru jądrowego (sklasyfikowanych jako wymagające zezwolenia Prezesa PAA, zwanych dalej: „Kwalifikowanymi WRB”), wydanie pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych będzie musiało być poprzedzone decyzją o zezwoleniu w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na wykonanie wstępnych robót budowlanych, wydawaną przez Prezesa PAA;
c) część prac, które mogą być kwalifikowane jako wstępne roboty budowlane, zostanie wprost wskazana w ustawie oraz przyporządkowana do odpowiedniej kategorii: Podstawowych WRB albo Kwalifikowanych WRB. Ponadto inwestorowi dana zostanie możliwość wystąpienia do Prezesa PAA z wnioskiem o wydanie opinii w zakresie tego, czy określone, niewymienione wprost w ustawie, prace są wstępnymi robotami budowlanymi, a jeśli tak, to do której kategorii (Podstawowe WRB czy Kwalifikowane WRB) należy je zaliczyć;
d) jak zostało wskazane powyżej, w przypadku uznania prac za Kwalifikowane WRB – niezależnie od tego, czy taka kwalifikacja zostanie dokonana w ustawie czy w opinii Prezesa PAA – uzyskanie pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych będzie możliwe dopiero po otrzymaniu zezwolenia Prezesa Agencji w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na wykonanie wstępnych robót budowlanych.
W projekcie uregulowano tryb występowania i uzyskiwania pozwolenia na budowę w zakresie wstępnych robót budowlanych, opinii Prezesa PAA w zakresie tego, czy dana, niewymieniona wprost w ustawie, praca wchodzi w zakres wstępnych robót budowlanych, a jeśli tak, to do której kategorii należy ją zaliczyć, oraz zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na wykonanie wstępnych robót budowlanych.
Ponadto w projekcie zamieszczone zostaną przepisy ujednolicające siatkę pojęciową, którą posługuje się specustawa jądrowa, oraz regulujące zmiany wynikowe, związane z wprowadzeniem do porządku prawnego nowych rozwiązań.
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu:
Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej
Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu:
Maciej Bando Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska
Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM:
Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
IV kwartał 2024 r
